Niedobór witamin w ciąży zawsze odbije się na zdrowiu matki i dziecka. Brak istotnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu substancji odżywczych może wpłynąć na wady anatomiczne płodu, a w ciele matki może spowodować stan przedrzucawkowy.

Z tego też powodu ciężarne powinny uzupełniać swoją dietę o suplementy z witaminami, bo to pozwoli im zmniejszyć ryzyko powikłań w czasie ciąży i urodzić zdrowsze dziecko.

Czym są witaminy?

Witaminy są te składniki diety, które występują w pokarmach w małych ilościach i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Niedobór którejkolwiek z nich może spowodować widoczne zaburzenia zdrowia, dlatego tak ważne jest, aby dostarczać je każdego dnia w diecie lub, jeśli jest to niemożliwe, uzupełniać ich niedobór za pomocą suplementów. Witaminami, które są szczególnie istotne w okresie ciąży, są m.in. witamina D, A oraz witaminy z grupy B (w szczególności B9).

Suplementy w ciąży – dlaczego są potrzebne?

Suplementy w ciąży są rekomendowane przez Towarzystwo Ginekologiczne z tego względu, że nie każda ciężarna może zapewnić sobie w pełni zbilansowaną dietę, w której znajdą się wszystkie niezbędne składniki odżywcze. A niedobór witamin może mieć niestety bardzo poważne konsekwencje dla dziecka np. niedobór kwasu foliowego (witaminy b9) może wpłynąć na wady anatomiczne płodu np. na rozszczep kręgosłupa. Z kolei brak witaminy D3 może zwiększyć ryzyko cukrzycy ciężarnych.

Suplementacja witamin – jakie witaminy w ciąży są najważniejsze?

Zgodnie z rekomendacją Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego najbardziej istotne witaminy w ciąży to: kwas foliowy, witamina A, witamina D3, witamina E.

Kwas foliowy

Kwas foliowy, inaczej witamina B9, występuje w pożywieniu w niewielkich ilościach. Można go spotkać w drożdżach, warzywach liściastych, nasionach słonecznika, owocach, roślinach strączkowych, czy burakach. Śladowe jego ilości produkuje też mikroflora jelitowa - nie jest to jednak wystarczająca dawka do tego, aby organizm mógł funkcjonować prawidłowo. Z tego też powodu zwykle zaleca się dodatkową jego suplementację. W szczególności powinny uzupełniać jego niedobór kobiety w ciąży. Kwas foliowy w trakcie ciąży pełni bardzo ważną rolę, gdyż wpływa na prawidłowy rozwój płodu i zapobiega tak ciężkim schorzeniom jak rozszczep kręgosłupa, bezmózgowie, czy przepuklina mózgowa. Rekomendowaną dawką kwasu foliowego dla kobiet ciężarnych jest dawka 600 µg.

Witamina A

Witamina A (oraz jej pochodne) jest niezwykle ważna dla prawidłowego rozwoju dziecka już od samego poczęcia. Pełni ona istotną funkcję już na samym etapie zagnieżdżania się zarodka w macicy, jak również podczas całego okresu embriogenezy. Wiele badań potwierdza kluczową rolę witaminy A zarówno w rozwoju serca, całego układu krwionośnego, oczu, płuc, kończyn, nerek, jak również centralnego układu nerwowego. Jeśli kobieta, która zachodzi w ciążę, wykazuje duży niedobór tej witaminy, wówczas może dojść u niej do resorpcji zarodka. Jeśli deficyt witaminy A w ciele kobiety jest niewielki, wówczas, w dalszym przebiegu ciąży, może dojść do nieprawidłowego wykształcenia się narządów zarodka albo jego kończyn. Należy jednak podkreślić, że zarówno zbyt małe, jak i zbyt wysokie dawki pochodnych witaminy A, prowadzić mogą do zaburzeń w rozwoju zarodka. Z tego też powodu ciężarna powinna stosować wyważoną dawkę witaminy A w wysokości 750 uq na dobę.

Witamina D

Witamina D znana jest z tego, że pomaga przyswajać wapń w organizmie. Dzięki niej zostaje on ulokowany dokładnie tam, gdzie potrzeba, czyli w kościach i zębach. Poza tym jednak, że wzmacnia on układ kostny ciężarnych, pomaga również zmniejszyć ryzyko wystąpienia wielu poważnych chorób. Jak pokazują badania, kobiety, które w ciąży mają obniżony poziom witaminy D3.

Witamina D3 jest również niezbędna do ograniczenia stanu przedrzucawkowego, bakteryjnego zapalenia pochwy, czy przedwczesnego porodu. Zbyt niski poziom tej witaminy może zaburzać łożyskową aktywność CYP11A, co w konsekwencji może spowodować powstanie stresu oksydacyjnego oraz wywołać stan przedrzucawkowy. Dla kobiet ciężarnych, które mają stwierdzony niedobór witaminy D3 i u których uzyskanie dostatecznej ilości tej witaminy drogą przezskórną nie jest możliwe, zaleca się suplementację w ilości 800-1000 IU na dobę.

Witamina E

Już bardzo wczesne badania nad wpływem witaminy E na przebieg ciąży (bo pochodzące z lat trzydziestych i czterdziestych dwudziestego wieku), wykazują, że witamina ta chroni przed poronieniem oraz jest niezbędna do przebiegu zdrowej ciąży. Poza tym bardzo korzystnie wpływa ona na układ krwionośny i rozwój serca dziecka. Ponadto jej stosowanie po okresie zakończenia ciąży, sprzyja łatwiejszemu gojeniu się ran i redukowaniu blizn. Zapotrzebowanie organizmu ciężarnej na witaminę E to 10-19 mg na dzień.

Jakie składniki odżywcze są jeszcze niezbędne w ciąży?

Oprócz witamin, do przebiegu prawidłowej ciąży niezbędne są również pierwiastki takie jak: wapń, magnez, jod, żelazo czy cynk, jak również kwasy DHA. Tylko dzięki włączeniu ich do diety łącznie z witaminą A, E. D3, B9 można zapewnić zdrowszy rozwój dziecka oraz zwiększyć prawdopodobieństwo donoszenia do końca ciąży.

Kwasy DHA

Zgodnie z tym, co pokazują badania, suplementacja kwasami DHA lub wystarczająca ich podaż w diecie, zapobiega poronieniu i przedłuża czas trwania ciąży. Dzięki nim, zarówno mózg, jak i cały układ nerwowy płodu, może się prawidłowo rozwijać. Ponadto kwasy DHA znacząco wpływają na zmniejszenie podatności na alergie. Dzieci matek, które suplementowały ten rodzaj kwasów, rodziły się bez obciążeń astmą oskrzelową, a ciężarne suplementujące kwasy DHA, w mniejszym stopniu zapadały na depresje poporodowe. Badania na 16 kobietach, które cierpiały na depresję poporodową i suplementowały kwas DHA oraz EPA wykazały, że wskaźnik depresji zmalał u nich aż 50 %. Potwierdza to znaczący wpływów nienasyconych kwasów tłuszczowych na obniżanie depresji wśród młodych matek. W innych badaniach, w których koncentrowano się na późniejszym wpływie suplementacji DHA na zachowanie i rozwój potomstwa, stwierdzono, że im wyższy u matek był poziom kwasów DHA w osoczu, tym mniej problemów emocjonalnych miały dzieci. Z tym, że oprócz wysokiego poziomu DHA istotna była również proporcja kwasów Omega-3 do Omega-6, którą dostarczały sobie w formie pokarmów lub w formie suplementów matki. Tylko bowiem wtedy, gdy poziom Omega-3 był wyższy niż Omega-6, można było spodziewać się bardziej zrównoważonego rozwoju emocjonalnego dziecka. Zalecaną przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne dawką kwasu DHA jest 200-200 mg.

Żelazo

Żelazo jest bardzo istotne dla prawidłowego przebiegu ciąży, gdyż jego niedobór prowadzi do anemii. A jak wskazują badania, wśród ciężarnych, które cierpią na niedokrwistość, odnotowuje się wyższy wskaźnik cięć cesarskich, jak również konieczność przytoczenia krwi po operacji. Jak udowadniają w swoich badaniach Levy i wspólnicy, anemia w ciąży wiąże się z takimi patologiami jak: łożysko przodujące, przedwczesne oddzielenie łożyska, indukcja porodu, mała masa urodzeniowa dziecka.

Jod

W okresie ciąży wzrasta nawet dwukrotnie zapotrzebowanie na jod. Wynika to przede wszystkim z wzrastania płodu, który potrzebuje tego pierwiastka do prawidłowego rozwoju. Jest też konsekwencją zmian zachodzących w ciele kobiety w trakcie ciąży takich jak: działanie gonadotropiny kosmówkowej łożyska, która stymuluje aktywność tarczycy; wzrostu stężenia globulin odpowiedzialnych za transport jodu oraz hormonów tarczycy, jak również większej filtracji nerkowej oraz wzmożonego wydalania jodu razem z moczem. Niedobór jodu przyczyniać się może do przedwczesnych poronień, urodzenia martwego płodu, kretynizmu dziecka i wad wrodzonych u noworodka. Aby więc właściwy poziom jodu w ciele matki mógł być zachowany, rekomenduje się podawanie kobietom w ciąży około 200 mikrogramów na dobę.

Magnez

Ze względu na to, że magnez działa regulacyjnie na układ nerwowy m.in. bierze udział w przewodnictwie nerwowym - zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego w ciąży. Ponadto wpływa na zdrowy wzrost kości, w związku z tym korzystnie działa na rozwój płodu. Dobowa dawka magnezu, jaką powinny dostarczać sobie kobiety w ciąży, jest związana z masą ciała kobiety, waha się więc między 200 a 1000 mg (dawka dzienna tego pierwiastka wynosi 6 mg na każdy kilogram masy ciała).

Cynk

82 % ciężarnych na całym świecie spożywa za małe ilości cynku (poniżej 11 mg na dobę, które są zalecaną dawką). A niedobór cynku w czasie ciąży skutkować może zarówno niską masą urodzeniową dziecka, przedwczesnym porodem, hipotrofią wewnątrzmaciczną. Ponadto może zwiększyć ryzyko wad rozszczepowych twarzoczaszki i wpływać na późniejszy rozwój neurobehawioralny dziecka. Warto więc włączyć go do diety lub suplementacji, jednak należy pamiętać, że cynk musi być podawany wraz z innymi minerałami, aby przyniósł widoczne korzyści np. w postaci poprawy parametrów urodzeniowych dziecka.

Wapń

Wapń jest istotnym pierwiastkiem w ciąży. Jest on bowiem niezbędny do budowy kości. Jest też tym elementem odżywczym, który zapobiega wystąpieniu stanu przedrzucawkowego. Jak wykazały badania, przyjęcie 1-2 g wapnia na dobę przez ciężarne zapobiegało w znacznym stopniu powikłaniom ciążowym. Dlatego zalecaną dawką wapnia dla ciężarnych, która pomaga ukształtować szkielet płodu i wspomóc zdrowie kości oraz zębów przyszłej matki, jest 1200 mg na dobę.

Witaminy w ciąży – jak je uzupełniać za pomocą suplementów?

Ze względu na to, że okres ciąży to wzmożony czas zapotrzebowania na witaminy i składniki odżywcze, najlepiej suplementować je w formie multiwitaminy. Łykanie jednej tabletki dziennie zawierającej niezbędny komplet witamin i minerałów ma wiele zalet. Przede wszystkim nie trzeba pamiętać o zażywaniu wielu tabletek dziennie, lecz tylko o jednej, którą połyka się np. po śniadaniu. Ponadto wiele witamin działa synergistycznie, więc łącznie wzmacniają swoje działanie. Na przykład magnez potęguje działanie wapnia oraz np. witaminy B6; witaminy z grupy B lepiej i silniej działają łącznie niż osobno; witamina C oraz witamina A wzmacniają absorpcję żelaza itd. W związku z tym lepiej zażyć multiwitaminę niż pojedynczą witaminę, gdyż przyniesie to o wiele więcej korzyści organizmowi.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła medyczne:

• B. Leszczyńska-Gorzelak, E. Poniedziałek-Czajkowska, Rzucawka w ciąży – aktualny problem kliniczny, „Perinatologia, Neonantologia i Ginekologia” 2009, tom 2, zeszyt 2, s. 97
• E. Sochacka-Tatara, Zawartość witaminy A w pożywieniu kobiet w okresie przedkoncepcyjnym a zdrowie noworodka, Praca doktorska, Kraków 2009, s. 24-26
• L. Kapka-Skrzypczak, J. Niedźwiecka, M. Skrzypczak, A. Wojtyła, Kwas foliowy – skutki niedoboru i zasadność suplementacji, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2012, tom 18, nr 1, s. 65-69
• K. Krawczyk, J. Rybakowski, Zastosowanie kwasów tłuszczowych Omega-3 w leczeniu depresji, „Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii” 2007, nr 2, s. 101-107
• A. Mirowski, A. Jachnis, Kwas dokozaheksaenowy – składnik odżywczy o kluczowym znaczeniu w okresie ciąży. Część I. Niedobór kwasu dokozaheksaenowego, „Życie weterynaryjne” 2016, nr 91 (12), s. 922-923
• Niedokrwistość z niedoboru żelaza w położnictwie i ginekologii, praca zbiorowa, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna” 2016, tom 1, nr 3, s. 115-121
• Z. Szybiński, Niedobór jodu w ciąży – nadal aktualny problem zdrowia publicznego, „Endokrynologia Polska” 2005, tom 56, nr 1, s. 65-71
• H. S. Case, Ciąża i witaminy, Warszawa 2016, s. 98-100

Jeśli masz doświadczenie w tym temacie, bardzo prosimy o Twój komentarz. Podziel się swoją wiedzą z innymi mamami, wzbogać tę stronę!

Potrzebujesz włączonego javascript, aby móc komentować.

Dodaj komentarz

Imię E-mail (nie będzie widoczny) Treść komentarza Wpisz powyższy kod (zabezpieczenie) 2000